Altıntepe, Erzincan il sınırları içerisinde yer alan Üzümlü ilçesine 5 km uzaklıkta kurulmuştur. Ova düzeyinden 60 m yükseklikte doğal bir tepe üzerine kurulmuştur.

 

Altıntepe’de ilk bilimsel çalışmalar 1956-1968 yılları arasında Prof. Dr. Tahsin Özgüç tarafından yapılmış, bu süreçte tapınak kompleksi başta olmak üzere, açıkhava tapınağı, mezarlar, depo odaları, apadana gibi yapılar açığa çıkartılmıştır. 2. dönem kazıları Prof. Dr. Mehmet Karaosmanoğlu tarafından 2003 yılında başlatılmıştır.

 

Altıntepe’de yer alan bir mezardan çıkarılan buluntu üzerinde “Rusa oğlu Argişti…” şeklinde çivi yazılı ifadeler mevcuttur. Bu bilgiden dolayı yerleşmenin II. Argişti zamanında kurulmuş olabileceği düşünülmektedir.

 

Kentin sitadel yapısını incelediğimiz zaman iki ayrı sur sisteminin varlığı dikkati çeker. İlk sur sistemi sitadelin yamacından geçmekle birlikte açık hava tapınağını ve nekropol alanını da içine alarak 4 hektarlık alanı kaplamaktadır. Sur duvarları belli aralıklarla yerleştirilmiş kulelerle desteklenmiştir.

 

Sitadelin merkezinde 13.80x13.80 m boyutlarında kare planlı klasik Urartu tapınağı yükselir. Alt duvarları üç sıra taşla inşa edilmiştir. Tapınağın çevresinde 30x27.20 m’lik bir alana yayılan revaklı bir avlu yer alır. Avlunun batısında ise üç bölümlü bir yapı kompleksi vardır. Tapınak alanında ortaya çıkarılan duvar resimlerinde beyaz, mavi, kırmızı renkler kullanılmıştır. Mitolojik figürler ve hayat ağacı motifleri sahnelere hâkimdir.  Yine tapınak cellası içerisinde in-situ halde birçok buluntuya rastlanmıştır. Tunçtan ya da demirden mızrak uçları, asa başları, ok uçları, kırmızı perdahlı yüksek ayaklı vazolar bunlardan bazılarıdır.

 

Prof. Dr. Tahsin Özgüç Altıntepe’nin tapınak alanının aynı zamanda saray bölümü olarak kullanıldığını bu açıdan mabet-saray olarak nitelendirilmesi gerektiğini ifade etmiştir.  Bunun yanında Altıntepe sarayının tapınak alanının batısında yer alan Pers Dönemi Apadanası’nın (Sütünlu Salon) altında kalmış olabileceği de rapor edilmiştir.

 

Altıntepe depo yapıları alışılmışın dışında sitadelin kuzeydoğusunda Urartu surlarının dışında konumlanmıştır. Depolardan büyük olanı 7.44x17.09 m ölçülerinde dikdörtgen planlıdır. Ortaya çıkarılan pitosların bazılarının üzerinde hiyeroglif işaretler bulunur. 

 

Altıntepe’de yine surların dışında, tepenin güney yamaçlarında yönetici sınıfa ait oldukları anlaşılan 3 adet mezar ortaya çıkarılmıştır. Yer altına düzgün kesilmiş taş bloklarla inşa edilmiş mezar odalarının bazıları çok odalıdır. Mezar armağanı olarak bırakılmış tunç kazanlar ve fildişi eserler Urartu’nun özgün buluntu grubunu oluşturur.

 

Açıkhava tapınağı olarak değerlendirilen alan sitadelin güney doğu yamacında mezarlarla aynı teras üzerindedir. Çevresi taş temel üzerine kerpiç duvarla çevrelenen bu alan 7.75x11.70 m ölçülerindedir. Alanın zemini sıkıştırılmış topraktır. Kazılarda alanın kuzeybatı duvarına 1 m yakınlıkta, duvara paralel bir şekilde 4 adet stel ve kaidesi ortaya çıkarılmıştır. Steller 2.30 m yükseklikte, 0.50 m genişlikte, 0.32 m derinliktedir. Üstleri kemerli şekilde biçimlendirilen stellerin üzerlerinde yazı bulunmaz. Alanda dikkat çeken diğer buluntu, 50 cm çapında yuvarlak bir sunaktır.