Urartuların bugün dahi kullanılan sulama tesisleri oldukça başarılı ve sistemli bir mimarlık ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bölgede görülen depremlere karşı binlerce yıldır direnen yapılar oldukça bilinçli mühendislik önlemlerinin alınarak yapıldığını gösterir.

Urartu sulama yapıları dendiğinde hiç şüphesiz aklımıza ilk gelen Minua (Şamram) Kanalı’dır. Bu kanal Tuşpa/Van’ın 50 km güneyinde yer alan Gürpınar Ovası’ndan Urartu Krallığı’nın başkentinin bulunduğu Van Ovası’na su getirmek amacıyla inşa edilmiştir. Günümüzde de kısmen kullanılmaya devam eden Minua Kanalı geçtiği yerlerdeki tarla, bağ ve bahçelerin de su ihtiyacını karşılamaktadır. Kanal boyunca yaklaşık 5000 hektardan fazla arazi Minua Kanalı’nın taşıdığı suyla sulanıp, ekilip biçilebilmektedir.

Yaklaşık 2700 yıl boyunca varlığını koruyan ve geçtiği bölgelerde tarım alanlarına hayat veren Minua Kanalı’nın 15 farklı noktasına aşağıda içeriği verildiği şekilde hemen hemen birbirleriyle aynı nitelikte inşa yazıtları konmuştur.

“İşpuini’nin oğlu Minua, Tanrı Haldi’nin gücü sayesinde bu kanalı açtı. Adı Minua Kanalı’dır. Tanrı Haldi’nin büyüklüğü sayesinde, Minua, güçlü kral, büyük kral, Bianili Ülkelerinin Kralı, Tuşpa kentinin efendisidir. Minua der ki, kim bu yazıyı silerse, kim onu tahrip ederse, kim bunu görürse, kim başkasına “Bu kanalı ben açtım” derse o, Tanrı Haldi, Tanrı Teişeba, Tanrı Şivini ve bütün tanrılar tarafından mahvedilsin; güneş ışığından yoksun edilsin.”

Van’ın 20 km doğusunda II. Rusa tarafından inşa edilen Keşişgöl barajı Urartulara ait bir diğer önemli su yapısıdır. Urartu kralı II. Rusa’nın II. başkent olarak adlandırdığı Toprakkale’nin kurulması ile birlikte oluşturulan yeni sulama sisteminin bir parçası olarak inşa edilmiştir. Berlin’de bulunan II. Rusa’ya ait stelde bu faaliyet hakkında bilgi edinebilmekteyiz. Büyük bir kısmı anlaşılamayan uzun yazıt metininde Keşişgöl’ün yapılış amacından bahsedilmektedir:

“Burada kanallar, savaklar için çok su biriktirdim. Adına Rusa gölü dedim. Bu arada şimdiye kadar çorak arazi için Rusa kentine bir kanal açtırdım. Verimli topraklar eskiden hiç ekilip biçilmezdi.

Rusa der ki, Rusa kentini kurduktan, bu gölü oluşturduktan sonra, Rusahinili önündeki arazinin Tuşpa halkı tarafından işlenmesini… Halk tarafından aletlerle temizlenmesini emrediyorum.

Rusa der ki, hazırlanan araziye bağ, bahçeler kurulmasını emrediyorum. Orada büyük işler yaptım. Bu göl Rusahinili için geleceğin teminatıdır…”

Keşişgöl Barajı

Menua Kanalı Destek Duvarı